Việc sử dụng truyện tranh trong giáo dục

Việc sử dụng truyện tranh trong giáo dục dựa trên quan niệm của việc tạo ra sự tham gia và động lực cho người học. Ở Mỹ, hiệu quả của truyện tranh như là phương tiện và phát triển học tập hiệu quả đã là chủ đề của cuộc tranh luận vào những năm 1930. Trẻ em Mỹ chìm ngập trong văn hóa Pop, trong khi một số nhà giáo dục bỏ qua thực tế này thì nhiều người khác lại nghiên cứu để tìm cách giải quyết thỏa đáng mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại. Đưa truyện tranh vào trường học tạo nên tác dụng tích cực về việc kết nối cuộc sống bên trong và ngoài trường học. Nhờ đó, giáo viên có thể giúp học sinh tìm hiểu về các giá trị truyền thống và hiện đại, cũng như giới thiệu văn hóa pop một cách dễ dàng hơn. Thế kỷ 20, truyện tranh là một phần quan trọng của văn hóa Mỹ, thậm chí lan tỏa ảnh hưởng sang nhiều lĩnh vực như thời trang hay điện ảnh. Dự án The Comic Book là sáng kiến văn hóa nổi tiếng được thành lập vào năm 2001 bởi Michael Bitz. Với mục đích tăng cường khả năng nhận thức và học tập, các trẻ em tham gia dự án cùng nhau lập kế hoạch, thiết kế, sáng tác và xuất bản truyện tranh.

Tính giáo dục của truyện tranh là chủ đề được nhiều nhà nghiên cứu tranh luận. Trong khi một số người quan niệm truyện tranh là thể loại rẻ tiền, ít tính văn học và hội họa, thì những người khác lại thấy truyện tranh có giá trị khi xem xét từ góc độ ký hiệu học cũng như khả năng biểu đạt nội dung bằng hình ảnh, do đấy là phương tiện hữu ích trong giáo dục. Thực tế cho thấy, sự kết hợp giữa hình ảnh và ngôn từ trong truyện tranh mở ra cơ hội khám phá và kích thích trí tưởng tượng của người đọc. “Từ ngữ” và “hình ảnh? đều có khả năng chuyển tải những vấn đề của đời sống xã hội. Do đấy, truyện tranh không hề bị giới hạn trong việc truyền đạt tình cảm, tư tưởng. Thậm chí, với lợi thế sử dụng các hình ảnh, truyện tranh có thể chuyển tải các đề tài một cách sinh động và trực quan đến với người đọc.

Một trong những đặc điểm độc đáo của truyện tranh là các trang truyện, nó có thể dài, ngắn tùy thuộc vào mục tiêu của người họa sĩ. Nhưng đó cũng là nơi người đọc có thể hình dung những gì đang xảy ra giữa các trang. Trong khi thưởng thức truyện tranh, người đọc được tham gia vô thức vào quá trình sáng tạo cùng với các hình vẽ để làm cho dòng chảy câu chuyện không bị đứt đoạn mà mang tính liên tục. Bằng cách này, độc giả trở thành đồng tác giả của câu chuyện, mỗi người sẽ tưởng tượng quá trình chuyển đổi giữa các trang một cách khác nhau tùy theo vốn kiến thức và kinh nghiệm thị giác của mình. Thông qua hình ảnh và các ký hiệu trong truyện tranh, mỗi người đọc sẽ xử lý chúng bằng kỹ năng phân tích và giải mã những thông tin để xác định nội dung tiếp theo của trang truyện. Tuy nhiên, cũng cần phải khẳng định rằng không phải tất cả truyện tranh đều tốt. Việc sử dụng truyện tranh trong giáo dục cần được lựa chọn và có sự nghiên cứu về nội dung phù hợp với lứa tuổi cũng như hình ảnh thẩm mỹ mới có thể tạo nên hiệu quả tích cực đối với người học.

Chương trình bắt đầu với các học sinh của một lớp học ở New York và ngay sau đó đã nhanh chóng mở rộng trên toàn thành phố. Tiếp theo, dự án mở rộng trên nhiều thành phố của nước Mỹ về những vấn đề xã hội đương đại khác nhau. Đơn cử như ở Hawaii, học sinh sáng tác các truyện tranh về mối nguy hiểm của sự ô nhiễm đối với các hòn đảo thì tại Tucson các trẻ em tị nạn lại tạo ra những truyện tranh từ trải nghiệm đau thương của họ, hoặc ở Washington các học sinh bản địa sáng tác các truyện tranh về chủ đề lạm dụng ma túy và rượu… Dự án The Comic Book cung cấp cho học sinh cơ hội trở thành người sáng tạo chứ không đơn thuần là nhận thông tin. Ngoài ra, cũng có thể kể đến các dự án khác như chương trình Comic Book Initiative do bang Maryland ở Mỹ đưa ra trong đó sử dụng truyện tranh như công cụ tài liệu đồ họa hỗ trợ giảng dạy học sinh trong các trường tiểu học, trung học…