Sử dụng nước súc miệng: Lợi bất cập hại?

Trang Medical News Today mới đây đã báo cáo về một loạt các nghiên cứu liên hệ bệnh nướu răng và sự tích tụ của một số vi khuẩn trong miệng với bệnh Alzheimer, bệnh tim mạch và bệnh hô hấp. Một bài báo khác gần đây đã cho thấy làm thế nào một loại vi khuẩn cụ thể trong miệng có thể đẩy nhanh sự tăng triển của ung thư đại trực tràng và làm cho bệnh trở nên “hung hãn” hơn.

Những nghiên cứu này tập trung vào vi khuẩn gây bệnh, nhưng, giống như trong ruột, miệng của chúng ta cũng chứa những vi khuẩn “thân thiện”, cần thiết để duy trì sức khỏe tốt.

Một hệ vi sinh trong miệng có sự cân bằng tốt giữa các loại vi khuẩn khác nhau này có thể ngăn ngừa bệnh tật. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng khi sự cân bằng này bị đảo lộn, nó “góp phần vào các bệnh ở miệng và bệnh toàn thân” đủ loại như bệnh viêm ruột, Alzheimer, viêm khớp dạng thấp, béo phì, xơ vữa động mạch và tiểu đường. Hệ vi sinh cân bằng trong ruột giúp duy trì sức khỏe tim mạch tốt bằng cách giúp chuyển đổi nitrat trong chế độ ăn thành oxit nitric (NO) – một phân tử tín hiệu giúp duy trì huyết áp bình thường.

Tuy nhiên, đáng lo ngại là nghiên cứu mới cho thấy chlorhexidine, một chất khử trùng trong nước súc miệng, có thể tiêu diệt vi khuẩn sản sinh NO, do đó, có thể làm tăng huyết áp tâm thu.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng “phân tích và giải trình tự gen 16S rRNA” để kiểm tra xem việc sử dụng nước súc miệng sát trùng chlorhexidine hai lần một ngày trong 1 tuần có làm thay đổi quần thể vi khuẩn miệng và huyết áp ở 26 người khỏe mạnh hay không.

Sau 1 tuần, 26 người tình nguyện tham gia nghiên cứu đã quay trở lại với thói quen vệ sinh răng miệng thông thường của họ. Các nhà nghiên cứu đã lấy mẫu nước bọt, cạo lưỡi và đo huyết áp của những người tham gia tại bốn điểm khác nhau trong suốt thời gian nghiên cứu: lúc bắt đầu và sau 7, 10 và 14 ngày.

Các tác giả báo cáo rằng “sử dụng chlorhexidine 2 lần mỗi ngày có liên quan đến tăng đáng kể huyết áp tâm thu sau 1 tuần sử dụng và việc sử dụng dẫn đến tăng vi khuẩn làm giảm nitrat trên lưỡi.”

“Việc chứng minh rằng sự hiện diện của vi khuẩn sản sinh NO trong khoang miệng có thể giúp duy trì huyết áp bình thường cho chúng ta một mục tiêu khác để giúp hơn 100 triệu người Mỹ đang bị tăng huyết áp”, tác giả chính của nghiên cứu cho biết.

“Hai trong số ba bệnh nhân được kê đơn thuốc điều trị huyết áp cao không kiểm soát được đầy đủ huyết áp, và điều này có thể lý giải tại sao. Không có thuốc nào trong số các thuốc hiện tại để điều trị tăng huyết áp nhắm vào vi khuẩn sản sinh NO”.

Các nhà nghiên cứu tiếp tục giải thích cơ chế làm cơ sở cho những phát hiện này, nói rằng NO “là một trong những phân tử tín hiệu quan trọng nhất được tạo ra trong cơ thể con người”.

Do tính chất “có mặt ở khắp nơi” của phân tử này, tác động toàn thân của vi khuẩn đường miệng có thể có những tác động đáng kể khác đối với sức khỏe con người ngoài việc duy trì huyết áp.

“Chúng ta biết rằng sẽ không thể khỏe mạnh nếu không có đủ lượng NO tuần hoàn trong cơ thể. Tuy nhiên, điều đầu tiên mà hơn 200 triệu người Mỹ làm mỗi ngày là sử dụng nước súc miệng sát trùng, tiêu diệt ‘vi khuẩn tốt’ giúp tạo ra NO. Việc làm này từng nghĩ được cho là một thói quen tốt, nhưng hóa ra lại “lợi bất cập hại”, các tác giả kết luận.

Theo một nghiên cứu mới của trường Y tế Công cộng Harvard, sử dụng nước súc miệng 2 lần/ngày làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh béo phì và bệnh đái tháo đường type 2 lên tới 55% trong khoảng 3 năm. Lý do là bởi trong các loại nước súc miệng phổ biến này đều chứa thành phần diệt mọi vi khuẩn, cả tốt và xấu. Điều này có thể dẫn đến những hậu quả khó lường cho sức khỏe.

Joshipura, giáo sư dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng Harvard, tác giả nghiên cứu cho biết: Các vi khuẩn hữu ích trong miệng có thể bảo vệ cơ thể chống nguy cơ béo phì và tiểu đường, vì nó giúp cơ thể tạo ra oxit nitric. Phân tử quan trọng này giúp hàng tỷ tỷ tế bào của chúng ta giao tiếp với nhau bằng cách truyền tín hiệu trong toàn bộ cơ thể và điều chỉnh lượng insulin và sự trao đổi chất.

Các loại nước súc miệng thông dụng thường chứa các công thức diệt khuẩn mạnh mẽ bao gồm cetylpyridinium clorua, chlorhexidine, triclosan, rượu, florua, peroxit và các loại tinh dầu. Hầu hết các thành phần kháng khuẩn nhà sản xuất cho vào trong nước súc miệng đều diệt vi khuẩn một cách không có chọn lọc. Chúng không nhắm mục tiêu đến những vi khuẩn gây hại mà tiêu diệt tất cả.

Theo Hiệp hội Nha khoa Anh quốc, việc sử dụng nước súc miệng hàng ngày là không cần thiết đối với những người chăm chỉ đánh răng 2 lần/ngày. Hơn nữa, chức năng chính của hầu hết các loại nước súc miệng là làm mới hơi thở. Một số loại có thể giúp bảo vệ răng khỏi các axit được tạo ra bởi vi khuẩn mảng bám nếu bạn sử dụng chúng đúng cách sau khi đã đánh răng thật kỹ.

Vì vậy, các chuyên gia đưa ra lời khuyên, sử dụng nước súc miệng 2 lần/ngày là không tốt nhưng mỗi ngày 1 lần thì chấp nhận được.